حتماً از شماره ای که در عنوان ذکر شده متوجه شده اید که این مقاله به صورت سریالی نوشته شده است. پس در همین ابتدای کار به شما این نوید را می دهیم که شاهد مجموعه ای کامل و جامع در مورد مو خواهید بود. در این قسمت شما در مورد انواع آسیب ها و علل به وجودآمدن آن خواهید خواند. پس از شرح علت آسیب در مورد نحوه جلوگیری آن بحث خواهد شد. البته در مطالب بعدی شما به صورت مبسوط راهکارها را مطالعه خواهید کرد. برای درک بهتر و کاربردی تر، لطفا ً این سری از مطالب را به طور کامل و پیوسته مطالعه کنید.
واقعيت را بدانيد
شاید چند بار برای شما پیش آمده باشد که به داروخانه مراجعه کرده اید و کسی از آن طرف داروخانه به سمت شما می آید و می گوید: “موهاتون خیلی دمیج شده، می خواید یه محصول خوب بهتون پیشنهاد بدم؟ ” خب طبیعی است زمانی که ما با این لحن و با این کلمات قلمبه مواجه می شویم، کل هستی موهایمان را زیر سوال می بریم و با این جمله فوراً به این نتیجه می رسیم که “ای واای چه موهای افتضاحی دارم”. به همین راحتی شما دم به تله تبلیغات دادید. ولی سوال اصلی اینجاست که آیا واقعاً موهای شما دمیج شده است؟ این کلمه اصلا یعنی چه؟ و به چه مویی اطلاق می شود؟
اولاً عذرخواهی بنده را پذیرا باشید بابت این که کلمه دمیج را به فارسی و این گونه در متن آورده ام. منظور از آوردن این کلمه به این صورت صرفاً این بود که فضای نامناسبی که پس از شنیدن آن در ذهن مخاطب شکل می گیرد را به خوبی تصور کنید. ثانیاً معنی لغوی آن آسیب است.
ممکن است ظاهر موی شما به شکلی که دلتان می خواهد نباشد، مثلاً خیلی وز، خیلی نازک یا خیلی بد حالت باشد. اما در عین حال می توانید از یک موی کاملاً سالم برخوردار باشید. این که موهای یک نفر شبیه بازیگران هالیوودی نیست، به این معنی نیست که موهایش آسیب دیده است. درست مثل تبلیغات کوتاهی قد که باعث می شود افرادی با اندازه قد کمتر از متوسط جامعه تصور کنند که دچار مشکل خاص يا ناهنجاري هستند و باید به دنبال درمان باشند (البته گاهي اين مسئله از نظر علمي يك نقص به حساب مي آيد ولي هميشه اين طور نيست). بنابراين به طور كلي بحث زیبایی و بحث سلامتی سری از هم سوا هستند و ارتباط خاصی با هم ندارند
به چه چیزهایی می گوییم “آسیب”؟
آسیب وقتی به وجود می آید که تارهای مو از حالت طبیعی خود خارج شوند. این حالت طبیعی را ما با چشم عادی نمی بینیم بنابراین مجبوریم به نشانه های حاکی از آن دقت کرده و متوجه آسیب وارد شده به تارهای مو بشویم. براي شفاف شدن قضيه اول به چند سوال اساسي در مورد ذات موهايتان پاسخ دهيد.
- آيا موهاي شما هميشه وز بوده است؟
- آيا هميشه موهاي نازكي داشته ايد؟
- آيا موهايتان از دوران كودكي كم پشت بوده است؟
با پاسخ به اين سوالات متوجه مي شويد كه ذات ژنتيكي موهايتان چگونه است و اينكه آيا اين علائم به معناي آسيب است يا نه؟.
علائم نشان دهنده آسيب موها
به طور كلي علائمي كه نشان دهنده آسيب به موهاي شما باشد شامل ريزش، وز شدن، نازك شدن، ناصافي تار مو و مو خوره است. اين علائم در زير به تفصيل آمده اند. با مطالعه هر علامت متوجه علت به وجود آمدن آن و چگونگي بر طرف كردن آن مي شويد. براي مطالعه كامل در باب هر علامت بايد به مطلب مربوطه مراجعه كنيد. (اگر اول كار به اين فكر مي كرديد كه چرا براي چهار تا شويد مو مطلب را سريالي مي كنيد؟ الآن متوجه شده ايد كه چون فقط مقدمه اش انقدر طول مي كشد. مطمئنم پر حرفي هاي بنده را هم به بزرگي (!!) خودتان مي بخشيد.)
ريزش مو:
هر فرد به طور معمول تعدادي از موهايش در روز مي ريزد. در مورد اين تعداد عدد مشخصي در دست نيست. هر منبعي يك عدد براي خودش عنوان كرده اما بعضي ها به اتفاق گفته اند ريزش حدود 100 تار مو در روز ، طبيعي است (اما بنده به اين عدد هم شك دارم كه درست باشد.) اين ريزش در حين استحمام و شانه زدن موها معمولا ً بيشتر است. لذا اگر بر روي بالشتان شاهد بيش از چند تار مو (مثلا ً يك تا سه) بوديد و اين صحنه را هر روز كه از خواب بيدار شديد مشاهده كرديد، مطمئن باشيد كه موهايتان بيش از حد طبيعي ريزش دارد و بايد به فكر چاره باشيد.
علل كلي ريزش مو عبارتند از:
- عدم خونرساني مناسب به فوليكول هاي مو به دلايلي مانند فقر آهن
- تغذيه نامناسب و نرسيدن مواد مورد نياز براي ساخت و نگهداري از بافت مو
- آندورژن ها (هورمون هاي مردانه اي كه در بدن زنان و مردان ترشح شده و معمولا ً الگوي خاصي از ريزش را به نمايش مي گذارد. عموما ً اين نوع ريز همراه با برخي علائم پوستي ديگر مثلا ً جوش هاي صورت و بدن و يا تغييرات خلق و خو بروز مي كند.)
- آسيب هاي محيطي (از جمله مهمترين آسيب ها شستشو با شوينده نا مناسب، آلودگي هوا، اشعه UV، تحت فشار ماندن طولاني مدت موها مثلاً توسط كش مو يا مقنعه)
- عارضه برخي از داروها مانند داروهاي شيمي در ماني، سديم والپروات يا ايزوترتينوئين
- به علت ثانويه شرايط خاص برخي از بيماري ها مانند بيماري هاي تيروييد
- هرگونه استرس، شوك يا بيماري عصبي
- خشكي و شكنندگي بيش از حد موها بر اثر شرايطي مانند دكلره و رنگ كردن مو
براي رفع ريزش مو معمولا ً تا زماني كه علت به وجود آمدن آن را مرتفع نكنيد، هيچ درماني براي شما كار ساز نيست. بنابراين توصيه ما اين است كه يك بار ديگر شماره هاي يك تا هشت را خوانده، تمام موارد را چك كنيد، علت را رفع كنيد و بعد به دنبال تقويت موهاي خود باشيد.
خشكي و وز شدن موها:
با نگاهي به ساختار مو متوجه مي شويم كه در بخش هاي مياني مو ميزان قابل توجهي آب وجود دارد. با از دست رفتن اين آب يا كاهش ميزان آن، تارهاي مو شكننده شده و شروع به نازك شدن مي كند. ممكن است اگر يك تار مو را با سر انگشتان خود لمس كنيد، متوجه ناصافي و يكدست نبودن آن بشويد. موها كم كم انعطاف پذيري خود را از دست مي دهد. همه اين عوامل با هم به صورت وز خودنمايي كرده و به نظر مي رسد. خشكي مو يكي از عواملي است كه باعث مي شود موها درخشان نباشند.
علل خشكي مو:
- قرار گرفتن طولاني مدت در معرض اشعه آفتاب، گرد و غبار و آلودگي هوا
- برودت هوا
- استفاده نامناسب از خشك كننده هاي مو
- استفاده از شوينده نامناسب
- دكلره و رنگ نامناسب
معمولاً با همه يا تعدادي از علل بالا به صورت همزمان مواجه هستيم. اكنون كه اين موارد را مطالعه كرده و به آنها آگاه شديد، بايستي در آينده همه آنها را رعايت كنيد. (تقريبا ً مطمئن هستم كه اگر تا حالا رعايت نكرده ايد، از الآن به بعد هم نخواهيد كرد. خود من كه با عرض پوزش اينگونه هستم.) به منظور جلوگيري از اين آسيب جدي كه هم از نظر زيبايي و هم از نظر سلامتي موها را تحت تاثير قرار مي دهد، به غير از رعايت موارد فوق مراقبت هايي را به طور مداوم انجام دهيد. مثلا ً از انواع ماسك ها و روغن ها استفاده كنيد. روغن ها مانع از دست رفتن آب موها مي شوند و مانند يك محافظ عمل مي كنند. آب رسان ها به ايجاد لايه هاي آبي قابل جذب بر روي مو كمك مي كنند. برخي از اسپري ها و ماسك ها نقش محافظت از مو را در برابر آسيب هاي محيطي مانند خشك كننده ها (سشوار و اتو) يا UV دارند. نكته حائز اهميت ديگر انتخاب شوينده مناسب است. صحبت در مورد شوينده ها در اين بحث نمي گنجد و مطلب كاملي به اين موضوع اختصاص خواهيم داد.
موخوره:
اگر در اين باره كمي در وبسايت هاي ايراني و خارجي جستجو كنيد به راحتي متوجه مي شويد كه نه تنها اطلاعات موثقي در اين باره وجود ندارد بلكه تقريبا ً همه از خودشان يك سري توصيه هاي كاملا ً بي اساس و بي پايه ارائه مي دهند. مثلا ً اينكه موهايتان را گوجه اي! نبنديد. ☺ بگذريم، واقعيت اين است كه علل ايجاد موخوره هنوز به درستي مشخص نيست. تنها چيزي كه معلوم است اين است كه تقريباً براي همه اتفاق مي افتد و باعث نازك شدن و گره خوردن سر مو مي شود. به همين دلايل مي تواند به عنوان يك آسيب در نظر گرفته شود. مهمترين راه خلاصي از دست موخوره كوتاه كردن موها در بازه هاي زماني مشخص است. تجربه ثابت كرده (علم نه!) اين بازه زماني حداكثر بايد 3 ماه باشد. مورد ديگري كه در منابع علمي آمده است استفاده از مكمل هاي تغذيه اي مانند بيوتين و سيستئين است. اين دو مكمل به افزايش ضخامت تار مو و استحكام پيوندهاي بين ملكولي كمك كرده (سيستئين خودش نوعي پيوند ايجاد مي كند، و كمبود آن باعث عدم يكنواختي تار مو مي شود.) و تا حد بسيار زيادي از ايجاد مو خوره جلوگيري مي كند.